Składki ZUS to jedno z największych obciążeń przedsiębiorców i pracowników, które pochłania dużą część zarobków. Pozytywem jest natomiast dostęp do publicznej ochrony zdrowia. Czy jednak da się płacić mniej, a wciąż mieć ubezpieczenie zdrowotne? To pytanie zadaje sobie wiele osób w obliczu składki zdrowotnej, która wraz ze składkami ZUS wzrasta w 2026 roku.
Składka zdrowotna w 2026 roku
✅ Zmiany w rozliczaniu
Od 1 stycznia 2026 roku wracają stare zasady liczenia składki zdrowotnej, co oznacza koniec ulg. Do końca roku liczy się jeszcze składkę zdrowotną od 75 proc. podstawy. Minimalna stawka będzie wynosiła 9 proc. od 100 proc. podstawy wyliczenia. Przy działalności podstawa wyliczenia zależy od formy rozliczenia podatku dochodowego.
Pracowników z umową o pracę z kolei obowiązuje stały szablon wyliczenia. Najpierw od miesięcznego wynagrodzenia odejmuje się kwotę pozostałych składek ZUS, które opłaca pracownik. Następnie od tej kwoty wylicza się składkę zdrowotną w wysokości 9 proc.
✅ Koszty pracownika
Pracownik z umową o pracę, który zarabia średnie krajowe wynagrodzenie w wysokości 8836,98 zł brutto, zapłaci 1211,55 zł za ZUS. W tę kwotę wlicza się pokrywana przez pracownika połowa składki emerytalnej (862,49 zł), 1,5 proc. z 8 proc. składki rentowej (132,55 zł) oraz składka chorobowa w wysokości 216,51 zł.
Ile więc wyniesie składka zdrowotna dla pracownika? Podstawa wyliczenia to 7625,43 zł (średnie wynagrodzenie pomniejszone o ZUS w wysokości 1211,55 zł). Składka zdrowotna wynosi 9 proc. tej kwoty, czyli 686,25 zł. Po pomniejszeniu wynagrodzenia o ZUS, składkę zdrowotną i zaliczkę na podatek (585 zł), pracownik otrzyma na rękę 6354,18 zł.
✅ Koszty przedsiębiorcy
Zarobki i opłaty przedsiębiorców często są bardziej zróżnicowane. Przedsiębiorca, który zarabia średnie krajowe wynagrodzenie w wysokości 8836,98 zł brutto, korzysta z Małego ZUS-u i rozlicza się według skali podatkowej, zapłaci za ZUS 1378,87 zł.
Podstawę podatkową oblicza się na podstawie rocznego dochodu za poprzedni rok. Przy średnim wynagrodzeniu wynosi on 106 043,76 zł. Kwota podzielona przez 30 dni w miesiącu oraz stały współczynnik 0,5 daje wynik 4357,97 zł — ostateczną kwotę podstawy do składek ZUS. Składka zdrowotna wynosi z kolei 765,32 zł po powrocie do starych zasad rozliczania w 2026 roku (9 proc. z 8836,98 zł bez odliczania ZUS).
📌 Dowiedz się, jak zostać rentierem i żyć z odsetek.
Składka zdrowotna: alternatywy
✅ Umowa o dzieło i umowa zlecenie
Rozwiązaniem na obniżenie składki zdrowotnej jest połączenie umowy o dzieło i umowy zlecenie. Na zleceniu odprowadzanie składki zdrowotnej jest obowiązkowe, ale umowa o dzieło jako jedyna, jest zwolniona z opłat. Trzeba jednak zwrócić uwagę, jak poprawnie rozliczać model łączony, aby nie narazić się na naruszenia.
Zatrudnienie na podstawie obu umów jednocześnie jest opłacalne przy zawarciu umowy zlecenie na możliwie najniższą kwotę. Oznacza to najniższe możliwe składki, a znacząca większość dochodów jest oparta na zwolnionej z opłat umowie o dzieło. Ta z kolei wymaga zachowania charakteru pracy jako unikatowego dzieła lub produktu, określanego jako “utwór w rozumieniu prawa autorskiego”.
Model łączony oznacza niskie składki dla przedsiębiorcy przy zachowaniu świadczeń zdrowotnych dla pracownika. To rozwiązanie najczęściej wykorzystuje się w branży kreatywnej, w której umowa o dzieło jest popularną formą zatrudnienia. Warto pamiętać, że umowa o dzieło nie jest korzystniejszym finansowo odpowiednikiem umowy o pracę, ale oddzielną formą zatrudnienia, która wymaga spełnienia konkretnych warunków.
✅ Pakiet medyczny
Kolejną alternatywą dla opłacania składki zdrowotnej razem z wysokimi składkami ZUS może być firmowy pakiet medyczny. Wiele firm oferuje swoim pracownikom pakiety prywatnych przedsiębiorstw lub grup medycznych, takich jak LUX MED, Enel-med czy Medicover.
Pracownicy często mogą liczyć na preferencyjne stawki ze względu na stałą współpracę firmy z danym dostawcą. Wciąż to pracownik płaci za swoje zdrowie, ale poświęca na to część funduszy, które wydałby na składkę zdrowotną. Jednocześnie korzysta z prywatnej opieki medycznej, gdzie najczęściej dostanie się do lekarza szybciej niż w publicznej placówce.
✅ Prywatne ubezpieczenie
Jeżeli natomiast chcemy całkowicie rozdzielić sprawy zdrowotne i zawodowe, można zdecydować się na prywatne ubezpieczenie. Ceny różnią się w zależności od pakietów medycznych i ilości dostępnych usług. Wiele osób łączy też kilka rozwiązań i korzysta z firmowych pakietów, ale do specjalistów chodzi na własny koszt.
Należy jednak pamiętać, że prywatne pakiety medyczne nie są podstawą do zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej. Aby uniknąć jej opłacania, wciąż trzeba być zatrudnionym na podstawie umowy o dzieło. Taka optymalizacja kosztów wciąż wiąże się z konkretną formą zatrudnienia.
📌 Sprawdź, jak zoptymalizować koszty prowadzenia firmy i składek ZUS w Fundacji Twój StartUp.
